Nasihatler
Her Nefes Bir Adım
İmam Gazâlî rahmetullahi aleyh “Nasîhatü’l-Mülûk: Yöneticilere Altın Öğütler” adlı eserinde şunları söyler:
Dünya konup göçme yeridir, ebediyet yurdu değil. Biz birer misafiriz. İnsanın ilk durağı anne karnı, ikincisi ise kabirdir. Gerçek vatanı bundan sonradır.
İnsanın ömründen eksilen her sene, kervan yolcusunun bir sonraki ulaştığı han gibidir. Ömürden harcanan her ay yoldaki istirahati, her hafta karşılaştığı bir kasaba, her gün rastladığı bir köy, her nefes attığı bir adım gibidir. Aldığı her nefes ile eceline yaklaşır. Bu dünya ebediyete ulaştıran bir köprü gibidir.
HİKMET
Akıllı insan, ihtiyacı kadar dünyalık ile yetinip ahiretteki saadeti için çabalayandır. İhtiyacından fazlası onun için öldürücü bir zehirdir. Bu gerçeği gören kimse, biriktirdiği bütün servetin altın ve gümüş değil, toprak ve kül olmasını temenni eder. İnsan ne kadar mal toplarsa toplasın, onun nasibi ancak yedikleri ve giydikleridir; başkası değil. Geride bıraktığı malları, kendisi için pişmanlık ve kayıp sebebi olur; ecel anında ölümünü zorlaştırır.
Helâl malın hesabı, haramın ise azabı vardır. Eğer topladığı bütün mal helâl ise hesap sorulur; eğer haram ise azaba müstahak olur. Onun en şiddetli pişmanlığı ve kaybı, kabir çukurunda başına azap gelince olur. Bütün bunlarla birlikte Yüce Rabbi’nin huzurunda hesap vereceğine sahih bir imanı varsa, O’nun rahmetinden ve hoşnutluğundan ümit kesmemelidir. Çünkü Allah Tealâ kullarına bolca ikram ve ihsan eden, onların günahlarını bağışlayıp acıyandır.
Dünyanın rahat günleri pek azdır. Çoğu yorgunluk ve meşakkat ile geçer. Bu az rahatlık için mi ebedî ahiret saadetini ve bitmek tükenmek bilmeyen zenginliği elden kaçırıyorsun? Akıllı kimseye, ahiretteki ebedî rahatlığı elde etmek için şu sayılı günlere sabretmesi kolay olur. Bir insanın çok sevdiği birisi ona, “Eğer bu gece sabredip sevdiğinin yanına gitmezsen, hiçbir zorluk ve sıkıntı çekmeden onunla bin gece geçireceksin. Eğer onu bu gece ziyaret edersen, bir daha kendisini hiç göremeyeceksin.” dese... Sevdiğine aşkı çok büyük, ayrılık acısı yakıcı iken o bir geceye sabretmesi kolay olur.
Dünya ahiretin yanında hiçbir değer ifade etmez. Aralarında hiçbir benzerlik yoktur. Çünkü ahiret sonsuzdur; onun ebedîliği akıl ile idrak edilemez.