UYÛBÜ’N-NEFS VE MÜDÂVÂTÜHÂ
EBU ABDURRAHMAN MUHAMMED ES-SÜLEMÎ K.S.
Nefsin İsteklerine Uymak nefsin isteklerine muhalefet etmekle olur. Bu hususta Muhammed b. İbrahim b. Fudayl kuddise sırruhûnun şöyle naklettiğini işittim:
“Yahya b. Muâz kuddise sırruhû şöyle demiştir: ‘Açlık öyle bir gıdadır ki Allah celle celâluhû onunla sıddîk (dosdoğru) olan kullarının bedenlerini ve imanlarını kuvvetlendirir.’”
Hakkı ve Hakikati Kabul Etmemek
Kusur: Kuşkusuz sen nefsini kırmadıkça ve onun isteklerini yok etmedikçe gerçek manada nefsini diriltemezsin. Yani dünyevî şeylerden yüz çevirmedikçe ve onların sevgisini yok etmedikçe ahiret hayatını kazanmak için nefsini canlandırıp harekete geçiremezsin. Allah Tealâ’nın dışındaki her şeyin sevgisini (kalbinde) öldürmedikçe O’nun için dirilemezsin (O’na hakkıyla yönelip O’nun için sâlih ameller yapamazsın). Bu nedenle Yahya b. Muâz kuddise sırruhû demiştir ki: “Her kim nefsini ezerek, terbiye ederek yüce Allah’a yaklaşırsa, Hak Tealâ onu nefsinin şerrinden ve diğer kötülüklerden muhafaza eder. Bu hale ulaşmak ise ancak nefsinin isteklerini kendine yasaklamakla ve nefsin hoşuna gitmeyen (ibadet, taat gibi) şeyleri ona yüklemekle mümkündür. Çünkü nefs, Hakk’ı sevmez ve O’nunla ülfet etmez.”
Tedavisi: Açlık, susuzluk ve seherlerde uykusuz kalmakla, Muhammed b. Abdullah Râzî kuddise sırruhûnun şöyle dediğini işittim: “Ebü’l-Kasım Basrî rahmetullahi aleyhin Bağdat’ta iken şöyle dediğine şahit oldum:
İbn Zadan’a;
– Kul Allah’a hangi esas üzerine yönelmelidir, diye sordum. İbn Zadan;
– Terk ettiği şeylere bir daha dönmeyerek ve Hak Tealâ’ya yönelirken dikkat ettiği şeyleri muhafaza ederek... Yani O’na tam olarak yönelmeye devam etmekle olur, diye cevap verdi. Ben;
– Bu söylediğiniz, dünya sevgisini kalbinden çıkaran kimse için geçerli bir hükümdür. Pekâlâ yokluktan (fâni olan her şeyden) soyutlanan ve bunu terk eden kimsenin hükmü nedir, diye sordum. O da şu cevabı verdi:
– Geçmişteki acı ve sıkıntıya karşılık şimdiki (güzel halin) tatlılığını hissetmesi ve o güzelliği bulmasıdır.”
[Allah Tealâ’ya yakınlaşmak ve rızasını kazanmak için terk