NASİHATLER
Nasıl konuşmalı?
19. yüzyılın Nakşibendî mürşidlerinden Muhammed Emin el-Erbilî kuddise sırruhû “Saâdetü’l-Mübtediîn” adlı eserinde, tasavvuf yoluna girenlerin kendi nefsine ve kardeşlerine karşı nasıl davranmaları gerektiğini şöyle maddeler:
Kendisi için yapması gerekenler
- Bir işle uğraşıyor olsa bile daima kalp zikriyle meşgul olmalı.
- Kötü arkadaşları terk etmeli.
- Yeme içme gibi ihtiyaçlarda azla kanaat etmeli.
- Ahirete yönelerek dünya sevgisini terk etmeli.
- Cünup olarak uyumamalı.
- Daima abdestli olmalı.
- İnsanların elindeki şeylere tamah etmemeli.
- Kendisini daima hesaba çekmeli.
- Dilini boş sözlerden, kalbini de bütün kötü düşüncelerden korumalı.
- Yaratılmışların en değersizi olduğunu; hiç kimseye karşı bir üstünlüğü olmadığını görerek tam bir tevazu içinde bulunmalı.
- Allah Tealâ’dan korkmalı ve aynı zamanda O’nun mağfiretini ummalı.
- Makam ve şöhret sevgisini, insanların hallerini araştırmayı, tartışmayı ve alay etmeyi terk etmeli.
- Çok gülmeyi terk etmeli. Çünkü çok gülmek kalbi öldürür.
- Uyku ve uyanıklık halinde gördüğü sırları mürşidinden başkasından gizlemeli.
- Eksik veya fazla yapmadan sadece mürşidinden aldığı zikirle meşgul olmak için kendisine belli vakitler tayin etmeli.
Kardeşleri için yapması gerekenler
- Kendisi için sevdiği şeyleri onlar için de sevmeli.
- Onlara güler yüzle selam verip duada unutmamalı.
- Onların rızasını talep etmeli.
- Onları kendisinden daha hayırlı görmeli.
- Büyüklerine saygı, küçüklerine şefkat göstermeli.
- İyilik, takva ve Allah Tealâ’nın sevgisi hususunda onlarla yardımlaşmalı.
- Onları Allah Tealâ’yı razı edecek şeylere teşvik etmeli.
- İşledikleri kusurlar için onlara müsamahakâr olmalı.
- Şayet kendisi âlimse, onlara doğru yolu göstermeli; değilse onlardan öğrenmeli.
- Ayakkabılarını önlerine koymak suretiyle dahi olsa onlara hizmet etmeli.
- Onlara karşı mütevazı ve dürüst davranmalı, bütün hallerde onlara karşı güzel zan beslemeli.
- Onlardan şeriata muhalif bir şey gördüğünde yumuşak bir şekilde nasihat vermeli; küsmeden bu durumdan kurtulmaları için gayret göstermeli.
- Onların mazeretlerini kabul etmeli.
- Onların ayıplarını örtmeli.